Niet enkel in zijn liedjes leeft Bram Vermeulen verder. Acht zomers lang gaf hij zijn wijsheid door aan wat later bekende Vlaamse popartiesten zouden worden. Admiral Freebee: ‘Ik moest over kauwgom schrijven.’

Door: Peter Vantyghem voor De Standaard

Zijn liederen worden gekoesterd. Vanavond, op de tiende verjaardag van Bram Vermeulens overlijden, voeren zijn ex-muzikanten met een groot aantal zangers een selectie ervan uit in ’s-Hertogenbosch. Vanaf 18 september start een Vlaamse hommagetournee. Maar de mens zelf die tussen 1980 en 2004 dat imposante oeuvre bijeenschreef, dreigt elke dag verder te vervagen in de herinnering van het publiek.

Daar wordt aan gewerkt. Tien jaar na zijn onverwachte overlijden, wordt er over Bram Vermeulen eindelijk een boek gemaakt: Bram, van de Nederlandse journalist Henk van Gelder, verschijnt begin oktober. Rock & roll cabaret, over de dagen toen Vermeulen met Freek de Jonge in Neerlands Hoop zat, ligt eind september in de rekken en een vernieuwde website van Bram Vermeulen zal de inhoud van zijn beruchte collectie dagboeken vrijgeven.

‘Het is spijtig dat hij er niet meer is’, zegt Tom Van Laere, ook bekend als Admiral Freebee. ‘Ik ben zeker dat we elkaar nog zouden opzoeken.’

Hij hoort bij het groepje mensen dat tussen 1996 en 2004 zomerstage liep bij Bram Vermeulen in De Veerman, een kunsteducatieve organisatie in Destelheide, niet ver van Waterloo. Ook artiesten als Jonas Winterland, Martine De Kok, Tom Kestens en Lennaert Maes deden er ervaring op.

‘Hij was een kantelmoment in mijn carrière’, zegt Winterland. ‘Ik had voor mezelf uitgekiend dat ik songs wilde schrijven, maar dat ik ze zelf niet zou zingen op een podium. Hij lachtte me vierkant uit en zei dat ik mezelf in de weg stond. Ik vond het vreselijk lastig dat hij mijn planning zo verstoorde, maar de man was een geweldige motivator.’

Levenslied

Vermeulens grote theorie was ‘de schaal van geen oordeel’. Organisator Tijl Bossuyt van De Veerman: ‘Aan de ene kant van die schaal zette hij het therapeutische lied, en aan de andere kant het levenslied. Voor iedereen was de eerste vraag: waar denk je dat je staat? Wil je iets vertellen voor vele luisteraars, of wil je iets moeilijkers vertellen? Die keuze was het begin van alles.’

Tom Van Laere: ‘Toen ik die stage liep in 1999 had ik al veel eigen songs. Ik dacht dat ik een alternatieve artiest was. Bram tekende een lijn op een bord en vroeg waar ik mezelf situeerde, en liet de andere deelnemers me inschatten. Het was confronterend. Ik dacht dat ik indie was en ontdekte daar dat velen me lang niet zo alternatief ervoeren.’

Vermeulen koppelde er een tweede idee aan vast: alles is ambacht. Hij ontleedde het metier, zegt Van Laere. ‘Elke dag moesten we een song schrijven; ’s avonds werd die ontleed. Hij koppelde ons subtiel: goeie tekstschrijvers liet hij samenwerken met goeie muzikanten.’

Bossuyt: ‘Zo heeft hij Tom eens gekoppeld aan een eenvoudige huisvrouw, die geen muziek kon spelen, maar wel vanuit het echte leven schreef. Dat was revelerend. Hij keek helemaal niet neer op het levenslied. Je moest gewoon een keuze maken, en dan een spel spelen met de componenten die daarbij hoorden.’

Schijnbaar uit de losse pols strooide Vermeulen oefeningen uit.

Hij liet zijn leerlingen eens een nummer schrijven over een voorwerp. Van Laere: ‘Ik moest over kauwgom schrijven. In de eerste strofe moest totaal onduidelijk blijven wat het was; pas na strofe vier mocht het duidelijk zijn.’

Of hij liet de hele klas naar buiten gaan om te voetballen. ‘En in het heetst van de match moesten we dan weer naar binnen om een song te schrijven’, zegt Van Laere lachend. ‘Hij wilde benadrukken dat het allemaal een spel was, ons uit desafety zone halen.’

Vermeulen had natuurlijk wel zijn visie. Zo geloofde hij niet in het ‘naaldhakprincipe’.

Bossuyt: ‘Op één punt heel diep doorduwen met een gebalde inhoud, daar geloofde hij niet zo in. Hij bewonderde spreidstand: de lach én de traan. Raymond van het Groenewoud vond hij daarin de meester, diepgang én smartlap. Will Tura bijvoorbeeld gebruikte geen spreidstand, maar koos een heel duidelijke positie en gebruikte alle componenten daarvan.’

Overdonderend

Uit de lessen volgde vaak een persoonlijke relatie. Vermeulen was een overdonderende persoonlijkheid. Van Laere: ‘Je kon niet anders dan hem geloven, maar achteraf kon je aan niemand precies uitleggen wat hij verteld had.’

Bram Vermeulen en Admiral Freebee hebben samen één song gemaakt, ‘Doctor Liver’, maar die is nooit uitgebracht. Van Laere: ‘Ik heb hem later nog wel gezien. Hij heeft me aan Jo Francken voorgesteld, die mijn producer is geworden voor twee albums. En hij is eens naar een concert gekomen. “Nu nog gelukkig worden zonder muziek”, zei hij daarna.’

‘Bram was vooral een levenscoach’, zegt Winterland. ‘Hij vond dat we eerst moeten léven en dat de songs dan wel volgen. En hij deed het niet in onze plaats. “Wil je muzikant worden? Toon het dan maar”, zei hij.’

‘Ik ben uit die stage weggegaan met een ontluikend zelfvertrouwen en ben meteen doorgegaan op die energie. “Ogen dicht” is het eerste nummer dat daaruit volgde. Ik was er erg trots op. Hij zou komen luisteren, na zijn reis in Italië, maar daar is hij dus ineens gestorven. Ik had het erg fijn gevonden om nog eens samen te zitten. Hij zag iets in mij dat ik toen niet eens in mezelf zag.’

De hommagetournee ‘Een doodgewone jongen’ start op 18/9.

Bron: www.standaard.be